Verantwoording – Elisabeth Müller

Citaten

De citaten in dit boek zijn ontleend aan de inleiding van de auteur van het boek ‘Jozef en zijn broers’, Thomas Mann, een rede die hij op 17 november 1942 hield voor de Library of Congress in Washington onder de titel: The Theme of the Joseph Novels, pag. 15–27.
De vier romans die Jozef en zijn broers vormen verschenen oorspronkelijk apart van elkaar tussen 1933 en 1943. De eerste twee boeken verschenen in respectievelijk 1933 en 1934 bij S. Fischer Verlag AG, Berlin. De laatste twee verschenen in de jaren 1936 en 1943 bij Bermann-Fischer Verlag GmbH, Wien en in 1943 bij Bermann-Fischer Verlag AB, Stockholm/By permission of S. Fischer Verlag GmbH, Frankfurt am Main.
De Nederlandse vertaling van het boek is van Thijs Pollmann met een nawoord van Henri Bloemen en Theo Kramer.
De inleiding is vertaald door Hans Driessen. Het citaat op de achterkant van dit boek is het begin van het Voorspel, de Hellevaart (pag. 29). De Nederlandse vertaling van Jozef en zijn broers is in 2014 verschenen bij Uitgeverij Wereldbibliotheek BV, Amsterdam.
Ook zijn in dit boek teksten over J.S. Bach gebruikt, geschreven door de pianist Marcel Worms die regelmatig werk van J.S. Bach uitvoert en o.a. hiervan CD’s heeft uitgebracht.

Epiloog

Het Wohltemperierte Klavier is de naam van een serie van klavierstukken, gecomponeerd door J.S. Bach (1685–1750) voor ’Klavier’, dat wil zeggen voor een toetsinstrument. We weten niet zeker of Bach daarbij dacht aan klavecimbel, clavichord of orgel. Bach componeerde bijna altijd uit het hoofd, niet aan het klavecimbel.
Uitgangspunt zijn de 12 toonsoorten, zowel mineur als majeur (in totaal dus 24 verschillende toonsoorten) waarbij elke toonsoort paarsgewijs wordt behandeld in de vorm van een Prelude en bijbehorende Fuga.

een Prelude; ontstaan als voorspel bij de kerkdienst, zonder vast
vormschema met vaak een barokke dansvorm als uitgangspunt en
een Fuga, een vorm die een streng vormschema heeft en volgens een
aantal spelregels gecomponeerd.

Zo ontstonden 48 stukken.
Bach heeft deze muziek in 1722 voltooid als studiemateriaal. Pas in de tweede helft van de 19e eeuw werd het werk ook in de concertzaal uitgevoerd. In 1744 heeft hij ditzelfde nog eens gedaan zodat er twee boeken WTK zijn. Pas in 1801 is het W.T.K gedrukt.
In de 19e eeuw werd het gebruik van alle toonsoorten algemeen.

Volgens de leer van de affecten die in Bach’s tijd algemeen aanvaard was is overbrengen van affecten, emoties, bij een uitvoering wezenlijk. Daarbij heeft elke toonsoort zijn eigen affect en drukt deze één of meer specifieke emoties uit; b mineur staat bijv. voor drama en tragiek, d majeur is een feestelijke toonsoort,
f mineur drukt diep verdriet uit. De mogelijkheid tot expressie van deze verschillende affecten wilde Bach graag behouden.
Pianist Marcel Worms voert deze muziek regelmatig uit. Hij heeft in 2020 een dubbel-CD uitgebracht van boek I en kortgeleden een dubbel-CD van boek II van het Wohltemperierte Klavier.
Marcel Worms geeft ook concertlezingen over dit werk. Op zijn site www.marcelworms.com is meer te lezen over het Wohltemperierte Klavier en over zijn verdere werkzaamheden zoals het geven van concerten, concertlezingen en een podcast over het WTK voor Radio 4, samen met Lex Bohlmeijer.

Elisabeth Müller (Utrecht, 2022)

Mocht u interesse hebben in het werk van Elisabeth Müller, neem dan contact op met Jaap Röell van Kunstruimte KuuB: info@kunstruimtekuub.nl
Pieterstraat 3
3512 JT Utrecht
Nederland

Colofon

Inleidend essay
Marie Jeanne de Rooij

Duitse vertaling
Sigrid Kullmann

Fotografie
Ruben de Heer

Grafisch ontwerp en opmaak
Wout de Vringer, Den Haag

Fonts
BHV Baldinger

Druk
NPN Drukkers, Breda

Papier
150 gr/m2 Multidesign
Original White 1.3 (binnenwerk)
400 gr/m2 Multidesign
Original White 1.3 (omslag)

Oplage
200 exemplaren

ISBN
978-90-9035924-3