Het is heel wel mogelijk dat zulke geheime bekoorlijkheden toen al meteen een rol speelden bij de vroegste conceptie van het werk. Maar de vraag hoe ik tot deze archaïsche stofkeuze gekomen ben, is daarna niet beantwoord. Menigerlei omstandigheden, persoonlijke en ook door de tijd getekende algemene speelden daarin mee, en de persoonlijke waren ook door de tijd getekend: ze hadden te maken met de jaren, met de bereikte levensfase.

Thomas Mann, uit: Jozef en zijn broers (pagina 16)